Benni Efrat, Tailgate, 1973, single-channel film, 16 mm (converted to digital), black-and-white, 7:47 mins, still frame
"אני לא רואה את עצמי כקולנוען...
סך כל הפעילות שלי בקולנוע,
כמו שאר הדברים שאני עושה,
מוגבלים למה שאני קורא
אמנות קונקרטית.
[...]
אמנות קונקרטית:
קיום, אמצעי של הרגע,
פילוסופיה של מבנים ומעורבות
חברתית כוללת;
ולא הרוח הבורגנית של נִפרדוּת
ונקודת מבט אינדיבידואליות!"
בני אפרת, ציטוטים מתוך קטלוג התערוכה שהציג ב-1977 במרכז הבינלאומי לתרבות (ICC), אנטוורפן
"أنا لا أعتبر نفسي صانع أفلام...
جميع نشاطاتي مع الأفلام،
مثل بقية الأعمال التي أقوم بها،
أسيرة ما أسميه
الفن الملموس.
[...]
الفن الملموس:
وجود، وسيلة اللحظة،
فلسفة تراكيب وتداخل
اجتماعي شامل؛
وليس روح البرجوازية للانعزالية
أو وجهة نظر فردانية!"
بني إفرات، اقتباسات من كتالوج المعرض من العام 1977 في المركز الدولي للثقافة (ICC)، أنتويرب
על הפרויקט עדי אנגלמן
"בני אפרת: סרטים ניסיוניים משנות ה-70" הוא פרויקט בסדרה של מחקרים ופרסומים מיוזמתה של עמותת מרסל, "יצירות מופת באמנות מודרנית בישראל", העוסקים כל אחד ביצירה או בגוף עבודות משמעותי במורשת האמנות המודרנית והניסיונית בישראל. בלב הפרויקט אסופה הכוללת שישה מסרטי האמנות שיצר אפרת בין השנים 1968–1976, עבודות ניסיוניות במדיום הקולנועי המיטיבות לייצג את הליכי המחשבה והיצירה שלו באותם ימים. אפרת, שפעל אז כאמן מושגי, החל ליצור את סרטיו ללא ניסיון או ידע מקצועי קודם בתחום הקולנוע. הוא פעל מתוך עמדה המבקשת להחצין מושג, רעיון או פעולה והציג את אלה כקודמים לצורה ולמדיום. ברוח ה"אמנות הקונקרטית" שיצר אז במגוון אופנים, המצלמה המצלמת והפעולה המתבצעת מולה נוכחים בסרטים באופן גלוי. כמו כן, לא נעשתה בסרטים כל פעולה של עריכה או מניפולציה בדיעבד, מתוך גישה שמבקשת לייצג אמת באמנות, ולא אשליה.
כסרטים ניסיוניים הם אינם מתיישבים עם הכללים והמוסכמות של הקולנוע הייצוגי והנרטיבי; אדרבא, לעתים הם חורגים מהם במפגיע ובגלוי. מדובר בסרטים "מופשטים", נטולי עלילה סיפורית, כאשר הגיבורים הם תהליכיות, פעולה ומשך; חומר הצלולואיד שעליו הסרטים מצולמים; הפריים הקולנועי, על המתח המובנה בו שבין שטיחות, אשלייתיות ועומק; והאור כתנאי היסוד ליצירת הסרט ולצפייה בו. במילים אחרות, זהו קולנוע על קולנוע. הסרטים עוסקים בפעולה האמנותית – היינו, בהליך של יצירת הסרט, ובתוצר האמנותי – היינו, בסרטים עצמם, תוך שהם מפרקים אותם לגורמים וחושפים את האמת שלהם. מימד הזמן בסרטים פריך ובר-מדידה. חומר הסרט – רגיש ומתכלה. המרחב המצולם הוא נגזרת של שדה הראייה של המצלמה והיכולות הטכניות שלה. וכולי. אף על פי שהסרטים נעדרים עלילה סיפורית, הם מצליחים למשוך את תשומת הלב של הצופה ולייצר מתח קולנועי חד ומוחשי.
בני אפרת, אמן ישראלי יליד לבנון (1940, ביירות), הוא מחלוצי האמנות המושגית בישראל. ביצירתו בשנים האחרונות הוא עוסק בנושאים של סביבה וחברה, מנקודת מבט עתידנית המבקרת את ההתנהלות האנושית בהווה. במבט לאחור, סרטיו המוקדמים באסופה שלפנינו מכילים את הגרעין האידיאולוגי ליצירתו הבשלה המאוחרת. הפעולות המתרחשות בהם מינוריות לכאורה ומונוטוניות באופיין, אך התבוננות קשובה בהתרחשויות הללו ובהשלכותיהן מעלה סוגיות אוניברסליות על עולם התופעות הפיזיות, על היחסים שבין דברים בעולם ועל הדינמיקה שבין האדם לסביבתו. ברמה נוספת הן נוגעות בנושאים של הכרה וידיעה אנושית, וכן במימד האונטולוגי של יצירת האמנות וצריכתה. הפשטות של הסרטים, הקצב האטי והקבוע שבו מתרחשים האירועים המתועדים בהם, וההתמקדות בבן האדם ובסביבתו מקנים להם נופח אנושי והומני ברוח הימים הטרום-דיגיטליים.
בשבילי, הסרטים האלה הם מעין שירי הייקו שנוצרו בהתאמה למדיום הקולנוע. בשפתם המינימליסטית והמתומצתת הם מהווים תזכורת ליופיו של הטבע וליופיים של הדברים שבעולם – ליחסים, למידות ולמצבים, וכן ליופיו ולכוחו האמוטיבי של מדיום הקולנוע. כל אלה מוגשים על ידי האמן ביד עדינה ושקולה ובעין מתפעלת. כשמותחים גומייה – היא נקרעת. כשחושפים צלולואיד למקור אור – הוא נשרף. החושך – מסתיר. האור – מגלה. מה שמצולם הוא מה שרואים, צריך רק להישיר מבט ולהתבונן בקשב בעולם. או במילותיו של אפרת עצמו: "Close your eyes, open your mind, listen to the image" ("עצמו את העיניים, פתחו את הראש, הקשיבו לדימוי"). הסרטים יכולים, בעיניי, להוות גם תזכורת לערך מוסרי אנושי בסיסי: לפעולות שלנו, כמו לכל הפעולות והמצבים שבטבע, יש הדהוד והשפעה על העולם הקונקרטי שמסביב. אנחנו חיים בעולם של סיבה ותוצאה. וכמי שפועלים בתוכו, האחריות למצב העניינים, במידה רבה, היא של כל אחד ואחת מאיתנו.
ששת הסרטים שבאסופה שייכים כולם לפרק ההתנסות הראשון של אפרת במדיום הקולנועי. הם צולמו בלונדון, עיר שהגיע אליה כאמן צעיר ב-1966 לצורך לימודיו והוסיף להתגורר בה למשך עשר השנים הבאות. גוף העבודה הזה, שצולם במצלמת 16 מ"מ, הוצג בעשור שלאחר הפקתו במבחר תערוכות שנערכו לאפרת במרכזי אמנות שונים באירופה ובארצות הברית; ברוח האמנות המושגית של הזמן, שראתה את מהות היצירה ברעיון שעומד מאחוריה ולא בצורה או בחומר, הוצגו הסרטים לעתים בפורמט המקורי שלהם – כהקרנה בחללי תצוגה, ולעתים כתצלומים המציגים פריימים מתוך הסרטים (כפי שהיה בתערוכת היחיד שנערכה לו במוזיאון סטדלייק באמסטרדם, ב-1974). אפרת המשיך ליצור במדיום הקולנועי גם במחצית השנייה של שנות ה-70, אך סרטים אלה הוצגו כחלק מתוך מערכי הצבות או שולבו בתוך מיצגים (מה שידוע כ-"Film Performances", או "המיצגים הקולנועיים" של אפרת). סרטיו המאוחרים אינם מוצגים במסגרת הפרויקט הנוכחי.
אפרת הפיק סך של 20 סרטים ניסיוניים בין השנים 1968–1976. מבין אלה, הניסויים הקולנועיים המוקדמים שערך בשנים 1968–1969 לא נמצאו במסגרת מחקר זה, ויש חשש שהלכו לאיבוד במעברי הסטודיו והמגורים של האמן בין ישראל, אירופה וארצות הברית. בשנים האחרונות הוצגו אחדים מן הסרטים הניסיוניים בתערוכות מוזיאליות בארץ ובחו"ל, בין השאר בתערוכה שסקרה את תולדות הדימוי הנע באמנות הישראלית והוצגה במוזיאון חיפה לאמנות ב-2004; בתערוכה על אמנות פוסטמינימליסטית ישראלית שנערכה במוזיאון הרצליה לאמנות עכשווית ב-2008; וכן כחלק מ-"Staring Back at the Sun", פרויקט ביוזמת ארגון ארטיס המוקדש לווידאו-ארט ישראלי והמוצג בימים אלה כתערוכה ניידת במוזיאונים שונים ברחבי העולם.
היוזמה "בני אפרת: סרטים ניסיוניים משנות ה-70" נולדה בראש ובראשונה במטרה להציל ולשמר את הסרטים ההיסטוריים הללו, שהיו שמורים בארכיון האישי של האמן בפורמט של סלילי פילם. חומר הצלולואיד שממנו הם עשויים רגיש לאור ולמגע, ונתון לפגעי הזמן באופן כללי. הסרטים שנבחרו לאסופה הומרו לפורמט דיגיטלי ועובדו באופן שמקרב את המהדורה החדשה למראות ולאפקטים החזותיים של סרטי הפילם במקור. ההמרה מפורמט של פילם למדיה דיגיטלית מעלה שאלות בדבר הזיקה שמקיימת היצירה לחומר המקורי שבו נוצרה, וביתר-שאת כשמדובר בסרטי אמנות. ואולם, בשיחות שנערכו עמו במסגרת העבודה על הפרויקט, אפרת הדגיש את חשיבות הרעיון שבבסיס עבודותיו אלה והצהיר שהדימוי והמסר הם שחשובים לו, ולא הפורמט שבו הם מועברים לצופים. לדבריו, אין לו סנטימנטים מיוחדים לחומר הצלולואיד, והוא תמך מאוד ביוזמה של שימור הסרטים באמצעות דיגיטציה שלהם.
אסופת הסרטים מוצגת לראשונה במסגרת "נתיב האבדון, חורף 2065", תערוכה של אפרת שפותחת את עונת התערוכות 2018 במוזיאון פתח תקוה לאמנות (אוצרים: דרורית גור-אריה, אבשלום סולימן). האסופה תהיה זמינה לצפייה באתר האינטרנט של מרסל, כחלק מן הגרסא הדיגיטלית של הפרסום הנוכחי. הפרויקט בכללותו מיועד לא רק לשוחרי אמנות, אלא גם לקהלים שמתעניינים בקולנוע, בפילוסופיה ובמדעים. בנוסף, כחלק מהצגתו לקהל, יופנה הפרויקט באופן יזום למוסדות חינוך תיכוניים ולאקדמיות המלמדים והחוקרים תחומים אלה.
"בני אפרת: סרטים ניסיוניים משנות ה-70" הוא השלישי בסדרת המחקרים והפרסומים מיוזמתה של עמותת מרסל, "יצירות מופת באמנות מודרנית בישראל". קדמו לו: "דני קרוון: שאי שלום ירושלים", המתמקד בתבליט הקיר שיצר קרוון לכנסת ישראל ב-1966; ו"דני קרוון: אנדרטת הנגב", על האנדרטה ההיסטורית לחטיבת הנגב שנחנכה בשנת 1968. הסדרה היא יוזמה של "מרסל לקידום אמנות ותרבות", עמותה עצמאית לאוצרות וליזמות באמנות.
לפידיאף של הקטלוג השלם
אוצרת הפרויקט עדי אנגלמן
עוזרת אוצרת ליהי לוי
עוזרות מחקר והפקה אלינור דרזי, אור פריש
עריכה לשונית בעברית ותרגום לאנגלית חמדה רוזנבאום
תרגום לערבית נוואף עתאמנה
עריכה לשונית בערבית בגדאד תרגומים
עיצוב גרפי סטודיו הראל ומעין
תצוגה במוזיאון פתח תקוה לאמנות
אוצרת ראשית דרורית גור-אריה
תיאום אבשלום סולימן
שימור ועריכת סרטים דיגיטליים צאלה גרינברג
דיגיטציה פוטו לי-נוף, תל אביב
המדריך המודפס הופק בדפוס ע.ר., תל אביב
תודות: שחר פרדי כסלו, ניר עברון והמחלקה לצילום באקדמיה לאמנות ולעיצוב בצלאל, ירושלים, חמדת כסלו, ליה אמיתי, ליביו כרמלי וחן שיינברג. תודה לוועד המנהל של עמותת מרסל לקידום אמנות ותרבות.
תודה מיוחדת לבני אפרת.
"בני אפרת: סרטים ניסיוניים משנות ה-70" הוא פרויקט בסדרת המחקרים והפרסומים "יצירות מופת באמנות מודרנית בישראל" מבית מרסל.
© מרסל לקידום אמנות ותרבות (ע"ר 580569002)
عن المشروع عدي إنجلمان
"بيني إفرات: أفلام تجريبيّة من السبعينيّات" هو مشروع ضمن سلسلة بحوث ونشر بمبادرة جمعيّة مرسيل، "روائع الفن الإسرائيليّ الحديث"، يتناول كل واحد منها عملًا فنّيًّا أو جسد أعمال هام في تراث الفنون الحديثة والتجريبيّة في إسرائيل. في قلب هذا المشروع مجموعة تضم ستة أفلام أنجزها إفرات خلال الأعوام 1968-1976، هي أعمال تجريبيّة في مجال السينما التي تمثل على نحو أفضل عمليات الفكر والإبداع في تلك الفترة. إفرات، الذي عمل في تلك الفترة كفنّان مفاهيميّ، بدأ يعمل على أفلامه بدون تجربة أو معرفة مهنيّة سابقة في مجال السينما، من خلال موقف يرمي إلى تخريج مفهوم وفكرة أو فعل وعرضها بوصفها سابقة للشكل وللوسيط. بروح "الفن الملموس" الذي أنتجه، أو عبر تشكيلة أنماط، فإن الكاميرا التي تصوّر والفعل الذي يحدث أمامها، حاضرة في الفيلم بشكل جليّ. كما لم تتم عمليّة تحرير أو تلاعب مسبق في الأفلام، وفق تصور يصبو إلى عرض الحقيقة في الفن، وليس الوهم،.
كأفلام تجريبيّة فهي لا تتماشى مع قواعد ومسلّمات السينما التمثيليّة والسرديّة؛ بل العكس، فهي تتخطاها أحيانًا بشكل صارخ وعلنيّ. الحديث عن أفلام "تجريديّة"، خالية من الحبكة القصصيّة، والأبطال هم: السيرورة، والفعل والمدة؛ مادة السليلويد التي تُصوَّر الأفلام عليها؛ الإطار السينمائيّ، التوتر البنيويّ القائم فيه بين السطحيّة والوهم والعمق؛ الضوء كشرط أساسيّ لعمل الفيلم ومشاهدته. وبكلمات أخرى، أنها سينما عن السينما. تتناول هذه الأفلام العمل الفنّيّ، أي، عملية صناعة الفيلم، والنتاج الفنّيّ – بمعنى، الأفلام بحد ذاتها، من خلال تفكيكها إلى عناصر وبالطريقة التي تكشف حقيقتها. بُعد الزمن في هذه الأفلام هشّ وقابل للقياس. مادة الفيلم، حسّاسة ومتآكلة. حيّز التصوير مشتق من حقل رؤية الكاميرا وقدراتها الفنّيّة. وهكذا دواليك. ورغم أن الأفلام تفتقر للحبكة القصصيّة، فهي تنجح بلفت نظر المشاهد وخلق توتر سينمائيّ حاد وملموس.
بيني إفرت، هو فنّان إسرائيليّ وُلد في لبنان (1940، بيروت)، وهو من طلائعييّ الفنّ المفاهيميّ في إسرائيل. يتناول في أعماله من السنوات الأخيرة مواضيع البيئة والمجتمع، من منظور مستقبليّ ينتقد السلوكيّات البشريّة في الحاضر. وفي نظرة استرجاعيّة، فإن أفلامه الأولى في هذه المجموعة تشمل البذرة الأيديولوجيّة لأعماله الأخيرة الأكثر نضوجًا. النشاط الجاري في هذه الأفلام طفيف للوهلة الأولى بطابع الرتابة، لكن التمعن المرهف في الحيثيات تلك وآثارها، يطرح قضايا كونيّة حول عالم الظواهر الفيزيائيّة، وحول العلاقات بين الأشياء في العالم والديناميكيات بين الإنسان ومحيطه. وعلى مستوى آخر، فهي تلامس موضوعات الإدراك والمعرفة الإنسانيّة، فضلًا عن البعد الأنطولوجيّ لصناعة الفنّ واستهلاكه. بساطة الأفلام، والوتيرة البطيئة والمطّرِدة التي تجري فيها الأحداث الموثّقة فيها، والتركيز على الإنسان وبيئته، تكسبها الحجم البشري الإنساني بروح أيام ما قبل العصر الرقميّ.
بالنسبة لي، هذه الأفلام هي نوع من شعر الهايكو التي أنتجت بالتلاؤم مع الوسيط السينمائيّ. فبلغتها التقليليّة المقتضبة تشكل تذكارًا لجمال الطبيعة وجمال الأشياء في العالم، وللعلاقات والمقاييس والحالات، وكذلك الجمال الإنفعاليّ لوسيلة السينما. جميع هذه تُقدم من قبل الفنّان بيد مرهفة متأنيّة وعين مُنفعلة. إذا شددنا المطاطة فسوف تنقطع، وإذا كشفنا السليلويد على الضوء فسوق يحترق. الظلمة تحجب. الضوء يكشف. ما يتم تصويره هو ما نشاهده، كل ما نحتاجه هو النظر والتمعن في العالم بإصغاء. أو كما يقول إفرات: "Close your eyes, open your mind, listen to the image" ("أغمض عينيك، وافتح عقلك، واصغي للتصوير"). بإمكان الأفلام، بنظري، أن تشكل تذكارًا لقيمة أخلاقيّة إنسانيّة أساسيّة: لأفعالنا نحن، وكذلك لجميع النشاطات والحالات في الطبيعة، هنالك صدى وتأثير على العالم الملموس المحيط بنا. نحن نعيش في عالم السبب والنتيجة. وبصفتنا نعمل داخل هذا العالم، فإن المسؤوليّة عن الأمور، بشكل ما، هي مسؤوليّة كل واحدة وواحد منا.
تنتمي الأفلام الستة في هذه المجموعة جميعها إلى تجربة إفرات الأولى في السينما. وصُوّرت في لندن التي ذهب إليها كفنّان شاب عام 1966 للدراسة وسكن فيها لمدة عشر سنوات. لقد عُرضت هذه الأعمال، والتي صُوّرت بكاميرا 16 ملم، بعد عقد من إنتاجها في العديد من المعارض المُختارة التي نُظّمت لإفرات في مختلف مراكز الفنون في أوروبا والولايات المتحدة؛ بروح الفنون المفاهيميّة لتلك الفترة، والتي رأت ماهيّة العمل الفنّيّ متجسّدة بالفكرة القائمة وراءه وليس بالشكل أو المادة، عُرضت الأفلام، في بعض الأحيان، بصيغتها الأصليّة، كعرض في صالات العروض، وأحيانًا كصور تمثل لقطات من الأفلام (مثلما كان في المعرض الفرديّ في متحف ستدلايك في أمستردام، عام 1974). واصل إفرات العمل مع الوسيط السينمائيّ خلال النصف الثاني من السبعينيّات، لكن أفلام في هذه المرحلة كانت جزءًا من معروضات أعمال تركيبيّة أو ضمن عمل أدائيّ (ما يسمى "Film Performances"، "منشأ سينمائيّ" لإفرات). أفلامه الأخيرة ليست ضمن المشروع الحالي.
أنتج إفرات 20 فيلمًا تجريبيًّا خلال الأعوام 1968-1976. الأفلام التجريبيّة السابقة التي أنتجها في الأعوام 1968-1969 ليست ضمن إطار هذه الدراسة، ونخشى أنها فُقدت خلال تنقلات الفنّان بين الستوديو والمسكن من إسرائيل إلى أوروبا والولايات المتحدة. في السنوات الأخيرة عُرضت بعض أفلامه التجريبيّة في متاحف في إسرائيل وخارجها، من بينها المعرض الذي تقصى تاريخ التصوير المتحرك في الفنون الإسرائيليّة، الذي عُرض في متحف حيفا للفنون عام 2004؛ وفي معرض عن الفنون الإسرائيليّة ما بعد التقليليّة، الذي أقيم في متحف هرتسليا للفنون المعاصرة عام 2008؛ وكذلك كجزء من مشروع "Staring Back at the Sun"، بمبادرة مؤسسة أرتيس الذي كُرّس لأعمال الفيديو آرت الإسرائيليّة، ويعرض حاليًا ضمن المعرض المتنقل في مختلف المتاحف في أنحاء العالم.
وُلدت مبادرة "بيني إفرات: أفلام تجريبيّة من السبعينيّات" بداية بهدف انقاذ وحفظ هذه الأفلام التاريخيّة، التي كانت محفوظة في الأرشيف الشخصيّ للفنّان على شرائط الأفلام. مادة السليلويد المصنوعة تلك الشرائط منها حسّاسة جدًا للضوء واللمس، ومعرضة لأضرار الزمن بشكل عام. تم تحويل الأفلام التي أُخترناها لهذه المجموعة إلى أفلام رقميّة وتمت معالجتها بطريقة تُقرّب الصيغة الجديدة من المشاهد والمؤثرات البصريّة في شرائط الأفلام الأصليّة. تحويل الأفلام إلى الصيغة الرقميّة يطرح أسئلة بخصوص العلاقة بين العمل والمادة الأصليّة التي أنتج منها، وبشكل أكثر الحاحًا في حالة الأفلام الفنّيّة. ولكن، خلال المحادثات التي أجريتها معه في إطار العمل على هذا المشروع، أكد إفرات على أهميّة الفكرة الماثلة في صلب أعماله، وصرّح بأن التصوير والرسالة هما ما يهمه، وليس طريقة بث الأفلام للمشاهد. ووفق أقواله، فهو لا يكن أية مشاعر خاصة لمادة السليلويد، وعبّر عن دعمه لمبادرة حفظ الأفلام بواسطة التحويل الرقميّ.
مجموعة الأفلام هذه ستعرض لأول مرة في إطار "دروب الفناء، شتاء 2065"، معرض إفرات الذي سيفتتح معارض 2018 في متحف پيتاح تكفا للفنون المعاصرة (أمينة المعرض: دروريت چور آريه). علاوة على ذلك، سيتم انتاج مجموعة الأفلام على أسطوانات دي.في.دي مع نسخ غير محدودة لتوزيعها على الجمهور. يرافق انتاج أسطوانات الدي.في.دي منشورات مطبوعة متوافرة هي الأخرى على النسخة الرقميّة، على موقع جمعيّة مرسيل. يستهدف هذا المشروع برمته، ليس محبي الفنون فقط، بل الجماهير المهتمة في السينما، والفلسفة والعلوم. وبالإضافة، وكجزء من العرض للجمهور، سيتم توجيه المشروع لمؤسسات التعليم للمرحلة الثانوية والتعلم الأكاديميّ التي تُدرّس هذه المجالات وتبحث بها.
"بيني إفرات: أفلام تجريبيّة من السبعينيّات" هو المشروع الثالث في سلسلة دراسات ونشر بمبادرة جمعيّة مرسيل، روائع الفن الإسرائيليّ الحديث. سبق ذلك: "داني كرڤان: احملي سلامًا يا قدس"، والذي يتمحور حول جدارية النقش التي أنجزها كرڤان في الكنيست عام 1966؛ و "داني كرڤان: نصب تذكاري النقب"، حول النصب التذكاري التاريخي للواء جولاني من العام 1968. السلسلة هي بمبادة "مرسيل لتشجيع الفن والثقافة"، جمعيّة مستقلة لأمانة المعارض والمبادرات الفنّيّة.
لتح ميل نسخة بي.دي.إف كاملة للكتاب
قيّمة المشروع عدي إنجلمان
مساعدة القيّمة ليهي لاڤي
مساعدات بحث وإنتاج إلينور درزي، أور فريش
تحرير اللغة العبريّة والترجمة الإنجليزيّة حمدة روزنباوم
الترجمة العربيّة نوّاف عثامنة
تحرير اللغة العربيّة بغداد للترجمة
تصميم وطباعة رقميّة ستوديو هرئيل ومعيان
العرض في متحف پيتاح تكفا للفنون
القيّمة الرئيسيّة دروريت چور آريه
تنسيق أڤشلوم سليمان
حفظ وتحرير أفلام رقميّة تسالا چرينبرغ
رقمنة فوتو لي نوف، تل أبيب
أنتج المرشد المطبوع في مطبعة ع.ر، تل أبيب
نشكر: شاحر فردي كسلو، نير عبرون من قسم التصوير في أكاديمية الفنون والتصميم بتسالئيل، القدس، حمدات كسلو، ليه أميتاي، ليبيو وحن شاينبرغ. الشكر لمجلس إدارة جمعيّة مرسيل لتشجيع الفن والثقافة.
شكر خاص لبيني إفرات.
"بيني إفرات: أفلام تجريبيّة من السبعينيّات" هو مشروع في سلسلة دراسات ونشر روائع الفن الإسرائيليّ الحديث
© مرسيل لتشجيع الفن والثقافة (ج.م 580569002)
הפרויקט הופק בשיתוף ובסיוע מוזיאון פתח תקוה לאמנות, משרד התרבות והספורט, מועצת הפיס לתרבות ולאמנות וקרן משפחת אוסטרובסקי.
يصدر هذا المشروع بمساهمة متحف پيتاح تكفا للفنون المعاصرة، مجلس هبايس للثقافة والفنون، وزارة الثقافة والرياضة، ومؤسسة عائلة أوستروڤسكي.
